Αγιολόγιον
Ἦταν διακεκριμένος πολιτικὸς τοῦ Βυζαντίου καὶ εὐσεβέστατος χριστιανός.
Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, ἐκτιμῶντας τὰ ἠθικὰ καὶ πολιτικά του χαρίσματα, τοῦ ἔδωσε τὸ ἀξίωμα τοῦ πατρικίου καὶ τὸν διόρισε Δούκα καὶ Αὐγουστάλιο της Ἀλεξανδρείας.
Ὅταν ὁ Ἀρτέμιος ἄκουσε ὅτι ὁ Ἰουλιανὸς ὁ Παραβάτης βασάνιζε τοὺς χριστιανοὺς στὴν Ἀντιόχεια, ἦλθαν στὰ χείλη του τὰ λόγια τοῦ ψαλμῳδοῦ Δαβὶδ πρὸς τὸ Θεό: «Κύριε, πνεύματι ἡγεμονικῷ στήριξόν με». Κύριε, στήριξέ με μὲ σκέψεις σταθερὲς καὶ θέληση ἰσχυρή, ποὺ νὰ κυριαρχεῖ μέσα μου καὶ νὰ μὲ κατευθύνει στὴν ὑπεράσπιση τοῦ ἀγαθοῦ με θάῤῥος.
Πράγματι, ὁ Ἀρτέμιος, μὲ τὴν δύναμη ποὺ τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός, πῆγε ἀμέσως στὴν Ἀντιόχεια καὶ μὲ παῤῥησία ἤλεγξε εὐθέως τὸν Ἰουλιανὸ γιὰ τὶς παρανομίες του κατὰ τῶν χριστιανῶν. Ὁ Ἰουλιανός, ποὺ δὲν περίμενε τέτοια στάση ἀπὸ ἀξιωματοῦχο, τὸν συνέλαβε καὶ τὸν μαστίγωσε ἀλύπητα. Ἔπειτα τοῦ ἔσπασε τὰ κόκαλα μὲ πέτρες, καὶ τελικὰ τὸν ἀποκεφάλισε.
Τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ Ἀρτεμίου παρέλαβε κάποια διακόνισσα, ἡ Ἀρίστη, ποὺ τὸ μετέφερε στὴν Κωνσταντινούπολη, στὸ ναὸ τοῦ προφήτου Προδρόμου.
Ἀπολυτίκιον
Ήχος πλ. α'. Τον συνάναρχον Λόγον.
Εὐσέβείας τοῖς τρόποις καλλωπιζόμενος, ἀθλητικῆς ἀγλαΐας ὤφθης σοφέ κοινωνός, πρὸς ἀγῶνας ἀνδρικούς παραταξάμενος· ὅθεν ὡς λύχνος φωταυγής, τῶν θαυμάτων τὰς βολάς, ἐκλάμπεις τῇ οἰκουμένῃ, Ἀρτέμιε Ἀθλοφόρε, πρὸς σωτηρίαν τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
Μεγαλυνάριον
Δόξαν ὑπατείας ὑπεριδών, τὸ ὕπατον κλέος, ἐπορίσω τῶν ἀρετῶν, ὡς ἀνδραγαθήσας, Ἀρτέμιε, ἐνδόξως- διά παντοίας βλάβης, ρύσαι τοὺς δούλους σου.
Μαρτύρησαν διὰ λιθοβολισμοῦ.
(Ὁρισμένοι Συναξαριστὲς τοὺς ἀναφέρουν σὰν Ἅγιες Ἐβόρη καὶ Ἐνόη. Ἀλλὰ μᾶλλον, πρόκειται περὶ τῶν μαθητῶν τοῦ Ἁγίου Μίλου, Ἐβόρη καὶ Σενοεῖ. Βλέπε σχετικῶς τὴν 10η Νοεμβρίου).
Ὀνομαζόταν Μαρία καὶ γεννήθηκε στὸ χωριὸ Βολισσὸς τῆς Χίου ἀπὸ γονεῖς εὐσεβεῖς καὶ πλουσίους, τὸν Λέοντα καὶ τὴν Ἄννα. Ἕξι ἄλλες ἀδελφὲς τῆς Μαρίας, μεγαλύτερές της, παντρεύτηκαν ἡ μία μετὰ τὴν ἄλλη, περιζήτητες νύφες γιὰ τὴν ὀμορφιά, τὴν ἀνατροφὴ καὶ γιὰ τὴν καλὴ προῖκα τους.
Ἡ μικρότερη ἀφοσιώθηκε στὴ μελέτη τῶν θείων καὶ ἀσχολεῖτο θερμὰ μὲ φιλανθρωπικὰ καθήκοντα. Ἔτσι θέλησε νὰ ἀκολουθήσει ἄλλο δρόμο.
Ἡ τακτικὴ ἐπαφή της μὲ τὶς καλογριὲς τῶν γυναικείων μοναστηριῶν τοῦ νησιοῦ, ἔκανε τὴν Μαρία νὰ ποθήσει τὴν ἁγνὴ μοναχικὴ ζωή. Ἀλλ᾿ ἡ ἀγάπη πρὸς τοὺς γονεῖς της, τὴν συγκρατοῦσε στὸ πατρικό της σπίτι. Ὅταν ὅμως αὐτοὶ πέθαναν, ἡ Μαρία δοκίμασε τὴν μοναχικὴ ζωὴ κοντὰ σὲ μία εὐσεβῆ χῆρα, ποὺ ἀσκήτευε μὲ τὶς δυὸ θυγατέρες της.
Μετὰ ἀπ᾿ αὐτὴν τὴν μοναχικὴ ἐμπειρία, ἀποφάσισε νὰ προσχωρήσει στὶς μοναχικὲς τάξεις. Χειροτονήθηκε λοιπὸν μοναχὴ καὶ μετονομάσθηκε σὲ Ματρώνα. Ἡ διαγωγή της μέσα στὴ μικρὴ ἀδελφότητα ἦταν ἄριστη. Ἡ διάθεσή της πάντοτε ἀγαθή, φιλάδελφη, ταπεινὴ καὶ ἐγκάρδια. Μάλιστα, ἀπὸ τὰ ἔσοδα τῆς πώλησης τῆς περιουσίας της, κτίστηκε στὸ μοναστήρι ὡραιότατος ναός. Μετὰ ἀπὸ κάποιο χρόνο, πέθανε ἡ γυναῖκα ποὺ κοντά της ἡ Ματρώνα γυμνάστηκε στὴ μοναχικὴ ζωή.
Τότε ὅλες οἱ μοναχὲς ἀπὸ κοινοῦ, ἐξέλεξαν ἡγουμένη -παρὰ τὴ θέλησή της- τὴν Ματρώνα. Ὑπὸ τὶς ὁδηγίες της ἡ ἀδελφότητα ζοῦσε μὲ πολλὴ ἐγκράτεια, ὑπακοὴ καὶ εὐσέβεια.
Τὸ 1462 ἡ Ματρώνα πέθανε, ἀφοῦ ἔζησε ζωὴ πραγματικὰ ἁγία.
[Ἄλλες πηγὲς ὑπολογίζουν τὸν χρόνο κοιμήσεως τῆς Ἁγίας 100 περίπου χρόνια πρὶν τὸ 1462, διότι ἡ πρώτη βιογραφία της γράφτηκε ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη Ῥόδου Νεῖλο (1357)].
Ἀπολυτίκιον
Ήχος γ'. Την ωραιότητα.
Χριστοῦ τοῖς ἴχνεσιν, άκολουθήσασα, κόσμου τερπνότητα, Όσία ἔλιπε, και ἐμιμήσω ἐν σαρκί, Ἀγγέλων τὴν πολιτείαν ὅθεν ταῖς τοῦ Πνεύματος, δωρεαῖς κατεφαίδρυνας, τὴν ένεγκαμένην σε, νῆσον Χίον πανεύφημε· διό χαρμονικῶς ἐκβοᾶ σοι χαίροις Ματρώνα πανολβία.
Κοντάκιον
Ήχος γ'
Οὐδαμῶς τὸ θῆλυ σοι, ἐμποδών ὤφνη Ματρώνα, πρὸς τοὺς ὑπέρ ἄνθρωπον ἀγῶνας ὄντως καὶ ἄθλους ἤσχυνας, διὰ τὸν μέγαν νοῦν Θεοφόρε, εὔφρανας, τὸ γυναικεῖον μεγάλως γένος, τὰ ἐκείνου ταῖς σαῖς νίκαις, προσαφελοῦσα τῆς ἥττης τὸ όνειδος.
Μεγαλυνάριον
Ἔβλυσας ἱδρῶτας ἀσκητικούς, ἐν τῇ Χίῳ Μῆτερ, ὡς καλλίκρουνός τις πηγή, ἐξ ᾦν ἀπαντλοῦντες, Ματρώνα μακαρία, παθῶν τῶν ψυχοφθόρων ἐκκαθαιρόμεθα.
Ἔχοντες Εἰκόνα σου τὴν σεπτήν, ἔνδοξε Ματρώνα, ὡς προπύργιον ὀχυρόν προσφεύγομεν ταύτῃ, ἐν πᾶσι τοῖς κινδύνοις, καὶ ἐκ παντοίας βλάβης, ἀπολυτρούμεθα.
Γεννήθηκε τὸ 1509 στὰ Τρίκαλα τῆς Κορινθίας. Καταγόταν ἀπὸ τὴν ἐπίσημη οἰκογένεια τῶν Νοταράδων καὶ ἦταν γιὸς τοῦ Δημητρίου καὶ τῆς Καλῆς.
Ἀπὸ μικρὸς ἔλαβε χριστιανικὴ καὶ ἀρχοντικὴ ἀνατροφὴ καὶ διακρινόταν στὸ σχολεῖο γιὰ τὴν εὐστροφία καὶ τὴν εὐφυΐα τοῦ μυαλοῦ του. Εὐγενικὴ ψυχὴ ὁ Γεράσιμος, συμπαθοῦσε τοὺς φτωχοὺς συμμαθητές του καὶ τοὺς βοηθοῦσε μὲ κάθε τρόπο.
Ὅταν ἔφτασε σὲ ὥριμη ἡλικία, περιηγήθηκε διάφορα μέρη, ὅπως τὴν Ζάκυνθο, τὴν Κωνσταντινούπολη καὶ τὰ γύρω ἀπ᾿ αὐτή, τὸ Ἅγιον Ὄρος, διάφορες Μονὲς τῆς Ἀνατολῆς γιὰ νὰ μείνει στὴν Ἱερουσαλήμ. Ἐκεῖ ὑπηρέτησε σὰν νεωκόρος γιὰ ἕνα χρόνο στὸν Ναὸ τῆς Ἀναστάσεως καὶ χειροτονήθηκε Διάκονος καὶ ἀργότερα Πρεσβύτερος, ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Ἱεροσολύμων Γερμανό.
Κατόπιν ἔφυγε καὶ ἀπὸ κεῖ καὶ κατέληξε στὴν τοποθεσία Ὁμαλά της Κεφαλονιᾶς, ὅπου ἔκτισε γυναικεῖο Μοναστήρι καὶ τὸ ὀνόμασε Νέα Ἱερουσαλήμ. Στὴ Μονὴ αὐτὴ λοιπόν, ἀφοῦ ἔζησε ἀσκητικὰ καὶ ἀνέπτυξε μεγάλες ἀρετές, βοηθῶντας πνευματικὰ καὶ ὑλικὰ τοὺς κατοίκους τῆς Κεφαλονιᾶς, ἀπεβίωσε εἰρηνικὰ στὶς 15 Αὐγούστου τοῦ 1579, σὲ ἡλικία περίπου 70 ἐτῶν. (Κυρίως αὐτὴ τὴν μέρα ἑορτάζεται ἡ μνήμη τῆς ἀνακομιδῆς τῶν ἱερῶν λειψάνων του 1580-81).
Ἀπολυτίκιον
Ήχος α'. Αυτόμελον.
Τῶν Ὀρθοδόξων προστάτην καὶ ἐν σώματι ἄγγελον, καὶ θαυματουργῶν θεοφόρον νεοφανέντα ἡμῖν, ἐπαινέσωμεν πιστοί θεῖον Γεράσιμον ὅτι ἀξίως παρά Θεοῦ άπείληφεν, ἱαμάτων τὴν ἀέναον χάριν ρώννυσι τοὺς νοσοῦντας καὶ δαιμονῶντας ἱᾶται. Διό καὶ τοῖς τιμῶσιν αὐτόν, βρύει ἱάματα.
Οἱ Ἅγιοι αὐτοὶ μαρτύρησαν ἐπὶ Μαξιμιανοῦ (286-305). Καὶ ὁ μὲν Ἀντωνῖνος ἦταν γέροντας, οἱ δὲ ὑπόλοιποι τρεῖς, νέοι.
Συνελήφθησαν ἐπειδὴ ἦταν χριστιανοί, ἀπὸ κάποιον Μάζο στὴν Καισαρεία καὶ ἀποκεφαλίστηκαν.
(Ἡ μνήμη τους ἐπαναλαμβάνεται καὶ τὴν 12η Νοεμβρίου, μαζὶ μὲ τὴν πιὸ κάτω Ἁγία, ποὺ ἐσφαλμένα ἐκεῖ ἀναφέρεται ὡς Μαραθώ).
Μαρτύρησε καὶ αὐτὴ στὰ χρόνια τοῦ Μαξιμιανοῦ (286-305). Συνελήφθη ἐπειδὴ ἦταν χριστιανὴ στὴ Σκυθούπολη τῆς Παλαιστίνης καὶ ἀφοῦ τὴν ἔσυραν γυμνὴ μέσα στὴν πόλη, τελικὰ τὴν ἔκαψαν ζωντανή.
Ἄγνωστος στοὺς Συναξαριστές, γνωστὸς ὅμως στὴν ἐκκλησία τῆς Τραπεζοῦντας, στὴν ὁποία κάθε χρόνο αὐτὴ τὴν μέρα γιόρταζαν τὴν μνήμη του μὲ ἀσματικὴ Ἀκολουθία, ποὺ βρῆκε ὁ Κεραμεὺς Παπαδόπουλος σὲ χειρόγραφο στὴν Τραπεζοῦντα, ὅπως γράφει στὰ Βυζαντινὰ Χρονικὰ Σ.12, 143.
Ὁ Βασίλειος ἔζησε ἐπὶ βασιλείας Λέοντος τοῦ Σοφοῦ καὶ Κων/νου Προφυρογέννητου. Γιὰ τὴν ἁγιότητα τῆς ζωῆς του, κατατάχθηκε στοὺς Ἁγίους της ἐκκλησίας τῆς Τραπεζοῦντας.
Αρχική
Ημερομηνία εορτής της Αγίας Οσιοπαρθενομάρτυς Παρασκευής της Αθληφόρου:26 Ιουλίου
Θεῷ παρεσκεύασας ἁγνὸν ὡς δόμον,
Σαυτὴν ἄγουσα, Σεμνή, εἰς κατοικίαν.
Παρασκευὴν ἔκτανεν εἰκάδι χαλκὸς ἐν ἕκτῃ.
Βιογραφία
Η Αγία Παρασκευή γεννήθηκε στη Ρώμη στα χρόνια του αυτοκράτορα Αντωνίνου (138 - 160 μ.Χ.). Ήταν κόρη των ευσεβών Χριστιανών, Αγάθωνα και Πολιτείας, οι οποίοι φρόντισαν για την χριστιανική αγωγή της, όπως είχαν υποσχεθεί στο Θεό στην περίπτωση που θα τους έδινε ένα παιδί. Επειδή το παιδί γεννήθηκε ημέρα Παρασκευή έλαβε αυτό το όνομα.Μετά το θάνατο των γονέων της, η Παρασκευή μοίρασε όλη την περιουσία της στους φτωχούς και ανέπτυξε ιεραποστολική δραστηριότητα στην Ρώμη και στα περίχωρα της πόλης, κηρύσσοντας το λόγο του Χριστού. Η δράση της προκάλεσε τον ειδωλολάτρη αυτοκράτορα Αντωνίνο, ο οποίος την συνέλαβε και της υποσχέθηκε υλικά αγαθά στην περίπτωση που θα θυσίαζε στα είδωλα. Βλέποντας όμως πως η Αγία παρέμενε σταθερή στην πίστη της, την υπέβαλε στο βασανιστήριο της πυρακτωμένης περικεφαλαίας, το οποίο υπέμεινε με καρτερικότητα. Τότε ο Αντωνίνος διέταξε και την έβαλαν σε ένα λέβητα με καυτό λάδι και πίσσα. Επειδή όμως είδε την Αγία άθικτη, πλησίασε το πρόσωπο του στον λέβητα - καθώς δεν μπορούσε να εξηγήσει πώς η αγία είχε μείνει ανέπαφη - για να δοκιμάσει αν πράγματι είναι καυτό, και αμέσως τυφλώθηκε. Η Αγία με προσευχή έδωσε στον Αντωνίνο το φως του, με αποτέλεσμα να πιστέψει στο Χριστό ή κατ' άλλους να σταματήσει τους διωγμούς εναντίον τους. Ελευθέρωσε πάντως την Αγία Παρασκευή, η οποία συνέχισε να κηρύττει το Ευαγγέλιο σε άλλα μέρη, μέχρι που έφτασε στην Ελλάδα.Στα Τέμπη ένας ειδωλολάτρης άρχοντας την υπέβαλε σε φρικτά βασανιστήρια, τα οποία υπέμεινε καρτερικά, για να τελειωθεί με δια αποκεφαλισμού θάνατο.Η Αγία Οσιοπαρθενομάρτυς Παρασκευή η Αθληφόρος είναι αγία της Ορθοδόξου Εκκλησίας και θεωρείται προστάτιδα των ματιών.
Απολυτίκιον Ήχος α΄
Τὴν σπουδήν σου τῇ κλήσει κατάλληλον, ἐργασαμένη φερώνυμε,
τὴν ὁμώνυμόν σου πίστιν εἰς κατοικίαν κεκλήρωσαι, Παρασκευὴ ἀθλοφόρε·
ὅθεν προχέεις ἰάματα, καὶ πρεσβεύεις ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
Ημερομηνία εορτής του Αγίου Μάρτυρα Επαμεινώνδα:10 Απριλίου
Βιογραφία
Ο Άγιος Επαμεινώνδας καταγόταν από την Καρθαγένη της Β.Αφρικής τη γνωστή Καρχηδόνα (βρίσκεται στην Τυνησία δίπλα στην Τύνιδα και απέναντι τους είναι η Σικελία), έζησε τον 3ο αιώνα μ.Χ και μαρτύρησε το 250 μαζί με τους άλλους 39 νέους μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν ο Τερέντιος, ο Πομπήιος, ο Αφρικανός και ο Μιλτιάδης. Ομολόγησε ότι ήταν χριστιανός και αφού υποβλήθηκε σε φρικτά βασανιστήρια στις φυλακές της ξακουστής πόλης Καρχηδόνας, αποκεφαλίστηκε μαζί με τους υπόλοιπους συνάθλους του. Ερχόμενοι λοιπόν εκείνοι οι αφρικανοί εργάτες στην περιοχή μας στο Λαύριο για να δουλέψουν στα μεταλλεία, πιθανώς ίδρυσαν την παλαιοχριστιανική Βασιλική η οποία βρίσκεται όπως ξέρουμε στο λόφο Νικολή, το ψηφιδωτό δάπεδο της οποίας φυλάσσεται στο αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης μας. Πιθανολογείται δε ότι το όνομα που έδωσαν στην παλαιοχριστιανική εκκλησία ήταν ‘’Άγιος Κυπριανός’’. Ο Άγιος Κυπριανός ήταν επίσκοπος Καρχηδόνας και ίσως μπορούμε να πούμε ότι το όνομα της σημερινής συνοικίας του Λαυρίου ‘’Κυπριανός’’, να προέρχεται από την ανάμνηση εκείνου του Αγίου Κυπριανού τον οποία ακόμη και σήμερα τιμούν στην ενορία της Ευαγγελίστριας, και μάλιστα υπάρχει τεμάχιο ιερού λειψάνου του. Ο συνοικισμός αυτός λοιπόν που είχε δημιουργηθεί χρειαζόταν και κάποιο κοιμητήριο για να γίνονται οι ταφές των χριστιανών, έτσι οι κάτοικοι χρησιμοποίησαν τον χώρο που από τα αρχαία ρωμαϊκά χρόνια λειτουργούσε ως νεκροταφείο, και εκεί έκτισαν ένα μικρό παρεκκλήσιο προς τιμήν του συμπατριώτη Αγίου τους, του Αγίου Επαμεινώνδα. Ο χώρος αυτός του κοιμητηρίου δεν είναι άλλος από τον χώρο όπου βρίσκεται σήμερα ο Ναός μας, ο Ναός της Αγίας Παρασκευής. Αυτό μας το βεβαιώνει μάλιστα και κάποιος ξένος περιηγητής στις αρχές του 19ου αιώνα, που σημειώνει σ’ ένα χάρτη της Λαυρεωτικής (και μάλιστα της περιοχής των εργαστηρίων) τον Ναό του Αγίου Επαμεινώνδα, ακριβώς στη θέση που στεκόμαστε εμείς σήμερα.
 |
Απολυτίκιον Ήχος πλ.ά
Καρθαγένης μαρτύρων των τεσσαράκοντα, λαμπρότης Επαμεινώνδα μνήμην την σήν ευλαβώς, εν Λαυρίω εκτελούμεν οι Χριστώνυμοι, ένθα Ναός σου ιερός, ανηγέρθη προ πολλών αιώνων στεφανηφόρε, υπ’ εργάτων σης πατρίδος, φρουρέ και φύλαξ των προσφύγων σου.
Απολυτίκιον Έτερον Ήχος δ’
Βουλήσει Θεόφρονι και βιοτή αρετής, Χριστόν ομολόγησας εν Καρθαγένη σοφέ, αθλήσας λαμπρότατα, όθεν Επαμεινώνδα, τω χορώ των Μαρτύρων, αξίως και στεφηφόρος ανεδήχθης τριμάκαρ, διο εν παρρησία υπέρ πάντων ικέτευε.
ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ & ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗΣ
